आपल्या प्रशासनाबद्दल: रोजगार हमी निमित्त

प्रशासन म्हणजे शासकीय योजनेची अंमलबजावणी करण्यासाठी असलेली व्यवस्था. म्हणजे ग्राम सेवक, पंचायत समिती मधील कर्मचारी, तहसिल कार्यालयातील कर्माचारी इ. थोडक्यात शासकीय कर्मचारी. (ब्युरोक्रसी).रोजगार हमी योजनेच्या अंमलबजावणीबद्दलचा अभ्यास करताना आपल्या प्रशासनाबद्दल एक महत्त्वाची गोष्ट जाणवली.  आपल्या प्रशासनाला हातात मोडकी साइकल देऊन १०० च्या गतीनी धावायची अपण अपेक्षा करत आहोत. हे का म्हणावे लागते आहे याचा एक नमुना म्हणून खालील विडियो बघुयात. 

रोजगार हमी साठी देशव्यापी नोंदणी केली गेली. या सर्वात पारदर्शकता येण्यासाठी आता निक (NIC) मार्फत प्रणाली विकसित केली गेली आहे ज्यात ही सर्व माहिती अद्ययावत ठेवावी लागते. या प्रक्रियेत नाशिक जिल्ह्यात असे झाले आहे की सर्व लोकांची नोंद वेबसाइट वर झाली नाहिए. त्यामुळे आता या सर्व याद्यांची परत छाननी करून नसलेली नावे भरण्याचा उपक्रम करावा लागणार आहे. या पार्श्वभूमीवर युनिक आयडी चे फारच महत्त्व पटते. असे किती वेळा आपण नवनवीन योजनांसाठी नोंदणी करत बसनार आहोत. बास की आता. संगणकाचा आणि इंटरनेट चा शोध लागलाय ना आता.

आता ही डेटा एंट्री जिल्ह्याला होते. त्यामुळे सर्व कागदपत्रे घेऊन ग्राम सेवक जिल्ह्याला डेटा एंट्री ऑपरेटर कडे येणार आणि ही डेटा एन्ट्री होणार. म्हणजे मुळात इंटरनेट मुळे शक्य असलेल्या विकेंद्रीकरणाचा काहीच लाभ आपण घेत नाहीओत. एकूणच कॉम्पुटर आणि इंटरनेट बद्दलची अनामिक भीती आपल्याला बसली आहे असं जाणवतंय. संगणकीकरण सोपे आहे असे नाही. त्यात अनेक आव्हाने आहेत. पण ते काही रॉकेट सायंस नाही. त्याला असं घाबरून बसून कसं काय चालेल. या अनामिक भीती पोटीच याचा फायदा घेण्यात इतका विलंब होत आहे. 

चिंचलेखैरे या गावातील ग्राम सेवकांनी नमुना १ (म्हणजे जिथे मजुरांची नोंदणी केली जाते) ठेवण्यासाठी जी फाईल ठेवली आहे त्याचा फोटो खाली लावतो आहे. असल्या सगळ्या विस्कळित कारभारात अशी कलाकुसर बघायला मिळाली की गदगदून येतं. इतक्या सगळी नुसती लीखापाडीची कामे करूनही ही सर्जनशीलता कशी काय येते याचे मला फार आश्चर्य वाटते.

आपल्या प्रशासनाला आजला साजेशी साधने द्यायलाच पाहिजेत. मोडकी सायकल देउन १०० नी पाळायला लावण्यात कसली आलीये मजा?

प्रशासन कसे उत्तम पद्दतीनी कार्य करू शकते याचे उत्तम उदाहरण आंध्र प्रदेश मध्ये बघायला मिळाले. त्याबद्दलचा हा लेख वाचनीय आहे. अशा पद्धतींच्या वापराबद्दल आपण आग्रही असले पाहीजे. 

-प्रियदर्शन